هرزگرد تایم و دینام

هرزگرد، که با نام تسمه‌فولی نیز شناخته می‌شود، قطعه‌ای فولی‌شکل است که روی یک بلبرینگ قرار گرفته و تنها به بدنه موتور متصل است. وظیفه اصلی هرزگرد، هدایت و تثبیت کشش تسمه‌های محرک جانبی موتور (نظیر تسمه دینام یا تسمه تایم) می‌باشد. در خودروهای مرسوم ایران، دو نوع رایج هرزگرد وجود دارد: یکی برای تنظیم کشش تسمه دینام (تامین برق و حرکت ادوات جانبی) و دیگری برای تنظیم کشش تسمه تایم (همگام‌سازی حرکت میل‌سوپاپ‌ها با میل‌لنگ).

شکل: محل تقریبی تسمه تایم و هرزگرد در موتور خودرو

وظایف هرزگرد تایم و دینام

هرزگرد تسمه تایم وظیفه تنظیم کشش تسمه تایم و حفظ زمان‌بندی صحیح موتور (سینکرونیزه کردن حرکت میل‌سوپاپ‌ها با میل‌لنگ) را بر عهده دارد. بنابراین، این قطعه معمولاً در داخل کاور تسمه تایم نصب می‌شود و یکی از حساس‌ترین قطعات موتور است. در مقابل، هرزگرد دینام صرفاً کشش تسمه دینام را تنظیم می‌کند تا دینام، پمپ هیدرولیک فرمان، کمپرسور کولر و سایر وسایل جانبی به درستی تغذیه شوند. بدین ترتیب هر دو هرزگرد در کارکرد مناسب موتور و سیستم‌های جانبی آن نقش مهمی دارند.

تفاوت‌های هرزگرد تایم و دینام

مهم‌ترین تفاوت بین هرزگرد تایم و دینام در کاربرد و حساسیت آن‌هاست. از آنجا که هرزگرد تایم مستقیماً بر زمان‌بندی موتور تاثیر دارد، این قطعه بسیار حساس بوده و معمولاً همزمان با تعویض تسمه تایم تعویض می‌شود. هرزگرد تایم اغلب در محفظه‌ای بسته قرار می‌گیرد و کمتر در معرض دید است. اما هرزگرد دینام در سیستم تسمه‌های جانبی و قسمت جلوی موتور نصب شده و به‌راحتی قابل دسترسی است. اهمیت آن از هرزگرد تایم کمتر است، اما خرابی هرزگرد دینام می‌تواند منجر به لغزش تسمه دینام و اختلال در عملکرد دینام و سایر ادوات برقی شود.

علائم خرابی هرزگرد

یکی از شایع‌ترین نشانه‌های خرابی هرزگرد، شنیدن صدای جیرجیر یا سوت از بخش جلوی موتور (عموماً هنگام استارت یا شتاب‌گیری) است. این صدا معمولاً ناشی از گیرپاژ یا خرابی بلبرینگ هرزگرد است و نشان‌دهنده لقی یا آسیب در قطعه است. در صورت مشاهده این علامت، توصیه می‌شود تسمه‌ها و هرزگردها بررسی شوند، زیرا ادامه کار با هرزگرد معیوب ممکن است به پارگی تسمه و خرابی‌های جدی در موتور منجر شود. سایر علائم خرابی می‌تواند شامل لرزش موتور در دور بالا، روشن شدن چراغ باتری (در صورت خرابی هرزگرد دینام) و کاهش عملکرد ادوات برقی باشد.

نکات خرید هرزگرد

• کیفیت برند: در انتخاب هرزگرد به برند و اصالت کالا دقت کنید. برندهای معتبر مانند ایساکو، اس‌ام (SM)، اف‌ان‌بی و امثال آن را مدنظر قرار دهید. هرزگرد اصل فاقد لبه‌های تیز بوده و از ساختار محکمی برخوردار است.
• تعویض به‌موقع: توصیه می‌شود هرزگرد تایم را همزمان با تعویض تسمه تایم و هرزگرد دینام را همراه تسمه دینام تعویض کنید تا فشار کشش توسط قطعه جدید اعمال شده و عمر مفید قطعات افزایش یابد.
• خرید از فروشگاه معتبر: حتما قطعه را از مراکز معتبر لوازم یدکی تهیه کنید. به‌عنوان نمونه، فروشگاه شاهان موتور مجموعه‌ای از قطعات اصلی را همراه ضمانت اصالت عرضه می‌کند.
• بررسی فیزیکی: پیش از نصب یا خرید، هرزگرد را بچرخانید و از روان بودن بلبرینگ و نبود لقی غیرمعمول اطمینان حاصل کنید. وجود هرگونه صدا یا سختی در چرخش، نشانگر خرابی احتمالی است.

قیمت حدودی هرزگرد در ایران

قیمت هرزگرد در بازار ایران به برند، مدل خودرو و کیفیت قطعه بستگی دارد. به طور کلی، نمونه‌های ارزان‌قیمت حدود ۱۵۰٬۰۰۰ تا ۲۰۰٬۰۰۰ تومان و قطعات برند معتبر تا ۳۰۰٬۰۰۰ تا ۴۰۰٬۰۰۰ تومان قیمت دارند. برای نمونه، در دیجی‌کالا قیمت یک مدل هرزگرد دینام برای پژو ۲۰۶ حدود ۳۹۴٬۴۶۰ تومان و یک مدل هرزگرد تسمه تایم حدود ۴۰۰٬۰۰۰ تومان گزارش شده است:contentReference[oaicite:12]. این قیمت‌ها به عنوان حدود قیمت قابل استناد هستند و قیمت نهایی ممکن است با توجه به نوسانات بازار متفاوت باشد.

جدول مقایسه هرزگرد تایم و دینام